By Greencie 22 Tháng 10, 2025
Chanh leo đang trở thành cây làm giàu của nông dân Tây Nguyên, song để phát triển bền vững cần giải bài toán quy hoạch, liên kết.
Trên vùng đất đỏ xã Quảng Phú (Đắk Lắk), khu vườn hơn 3.000 gốc chanh leo của anh Nguyễn Đình Hiệp luôn xanh mướt, trĩu quả. Giữa nắng gió cao nguyên, những hàng dây leo vươn mình trong nhà lưới là thành quả của nhiều năm gắn bó, đúc kết kinh nghiệm của người nông dân.
Anh Hiệp chia sẻ, làm trong nhà lưới tuy tốn kém hơn lúc đầu, nhưng hiệu quả thấy rõ. Cây ít bệnh, giảm thuốc bảo vệ thực vật, trái đồng đều, năng suất cao và bền hơn.
Không chỉ riêng Đắk Lắk, cây chanh leo đang trở thành một trong những loại cây trồng chủ lực ở Tây Nguyên. Cả nước hiện có hơn 10.000 ha chanh leo, sản lượng đạt 190.000 – 220.000 tấn mỗi năm, kim ngạch xuất khẩu hơn 170 triệu USD.
Riêng Đắk Lắk có khoảng 2.700 ha, sản lượng hơn 38.000 tấn/năm, trong đó 40% xuất sang Trung Quốc, 30% sang Nhật Bản và Mỹ.
Nhờ năng suất cao, thu hoạch nhanh, chanh leo đã giúp nhiều hộ nông dân ở Đắk Lắk, Gia Lai, Quảng Ngãi thoát nghèo, làm giàu. Tuy nhiên, việc mở rộng diện tích ồ ạt theo phong trào cũng kéo theo không ít rủi ro. Khi giá tăng, nông dân đổ xô trồng; đến lúc sản lượng dư thừa, giá lại lao dốc.
Ông Lưu Quốc Thạnh – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Quicornac (Gia Lai) – cho rằng, chanh leo là cây ngắn ngày, thu hoạch nhanh nên dễ bị trồng tự phát. Nếu không có quy hoạch và chính sách khuyến nông hợp lý, việc cung vượt cầu là điều khó tránh. Phải dựa vào nhu cầu thị trường và kế hoạch thu mua của doanh nghiệp để phát triển vùng nguyên liệu phù hợp.
Trong bối cảnh đó, mô hình liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân, hợp tác xã được xem là hướng đi tất yếu. Ông Nguyễn Văn Thái Bình – Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên (Đắk Lắk) nhận định rằng, khi doanh nghiệp cung cấp giống chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm, nông dân sẽ yên tâm sản xuất. Ngược lại doanh nghiệp có vùng nguyên liệu ổn định, kiểm soát được chất lượng cho xuất khẩu.
Theo ông Bình, điều quan trọng đầu tiên khi trồng chanh leo là phải xác định thị trường đầu ra. Mỗi thị trường có tiêu chuẩn riêng: EU đòi hỏi chứng chỉ và mã số vùng trồng; Nga chuộng quả to, đẹp, chi phí vận chuyển thấp; còn Mỹ, Úc yêu cầu thêm quy trình chiếu xạ. Việc định hướng thị trường ngay từ đầu sẽ quyết định sự bền vững của vùng trồng.
Nhiều địa phương ở Tây Nguyên hiện đã phối hợp cùng doanh nghiệp mở lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình VietGAP và cấp mã số vùng trồng.
Một số hợp tác xã ở Đắk Lắk, Gia Lai đã được chứng nhận GlobalGAP, tạo cơ hội xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính.
Theo ông Hoàng Văn Hồng – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, để sản xuất chanh leo hàng hóa đạt chuẩn, cần tuân thủ quy trình kỹ thuật, đăng ký mã số vùng trồng và được giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn thực phẩm và đáp ứng yêu cầu thị trường nhập khẩu.
Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc cung ứng giống, vật tư chất lượng; nông dân cần liên kết trong hợp tác xã để tổ chức vùng nguyên liệu tập trung và ký hợp đồng bao tiêu.
Sản xuất phải gắn với nghiên cứu thị trường và có tổ chức, ít nhất ở quy mô hợp tác xã, thì cây chanh leo mới phát triển bền vững.
Nguồn: laodong.